''Damlahatnâme'' henüz yeni olduğundan fazla türe sahip değildir. Ancak başlıca üç türü mevcuttur. Bunlar;
1. Klasik Damlahatnâme: Temel Damlahatnâme kurallarıyla yazılan, standart özellikleri gösteren ve her kitleye hitap edebilen türdür.
2. Metafiziksel Tasavvufi Damlahatnâme: Anlaşılması zor veya belli kesimin anlayabileceği özel mecazi figür ve anlatımlarla süslenmiş derin ders ve nasihatler veren, çoğunlukla da soyut bakış açısına ve içsel hal ve davranışlara öncelik veren türdür.
3. Üst Kurmaca Damlahatnâme: Gerçek yaşamın içerisinde doğaüstü olay ve karakterin yer aldığı, dış etkinin tamamen doğaüstü güçlerce yapıldığı ve bünyesinde psikoloji ve felsefenin etkin rol aldığı türdür. Öncülüğünü Mevlüt Baki Tapan'ın yaptığı bir edebi türüdür. Günümüz modern Türkçesine uyarlanmış sözcük olup Farsça, Osmanlıca ve Arapça dillerinden esinlenmiş sözcüklerden oluşan Damlahatnâme'nin birkaç dilde yazılımları;
Kur'an-ı Kerim: طَامْلاَهَاتْناَمَي
Arapca: طاملاهاتْنامآ
Osmanlı: طآمْلآهاتْڭآمه
Almanca: Damlachattname'dir.
Damlahatnâme, içerisinde bir çok edebi tür barındırır. Bu edebi türlerin bazıları;
- 1. Hikâye (Öykü)
- 2. Deyim, Atasözü, Özlü söz
- 3. Masal
- 4. Deneme
- 5. Makale
- 6. Efsane
- 7. Günlük (Günce)
- 8. Fıkra
- 9. Blog yazısı
- 10. Mektup
Sözcük Etimolojisi
Damla sözcüğü; suyun damlaması gibi aniden, bir anda yüreğe inen ivme manasındadır.
Hat sözcüğü; birden fazla anlamı olmasına rağmen yazı, çizgi, geçek ve yol manasına sahiptir.
Nâme sözcüğü; edebi yazıların yazıldığı kitap, dergi, risale, mektûbat gibi alanları teşkil eden manadadır.
--
''Damlahatnâme, yazanda heves ve haz uyandırırken, okurda mana ve heyecan oluşturur.''
Özellikleri
- İçsel tekil konuşmalar vardır.
- Okurla konuşulur.
- Birden fazla anlatıcı veya farklı roller yapan tekil anlatıcı vardır.
- İçeriğinde özet değil, detaylı farklı edebi türlere yer verilir.
- Çoğunlukla deneysellik ön plandadır.
- Anlatıcıların aralarında konuşması, tartışması ve okura danışması mümkündür.
- Anlatıcıların aralarında mektuplaşması, mesajlaşması da olağandır. Öğüt verme, ders çıkartma esastır.
- ''Sanat sanat içindir.'' Anlayışı hakimdir.
- Görsel ve yazılı materyaller kullanılır.
- Methetme, övme, eleştirme, yerme, yargılama ve sorgulama vardır.
- Eğiticilik esas alınabildiği gibi, deneysel varsayım yaklaşımını da uygulayabilir.
- Konuşma ve yazım tarzı; farklı kültürel tarzda olup yeni sözcük oluşturma, kelimelere farklı anlam yükleme sanatı vardır. Yöresel ağızlar, şive ve lehçeler değişime uğramadan kullanılır.
- Dil bilgisi kurallarına uyulur ancak modern saray dilinden farklıdır.
- Bilindik roman ve hikayelerden farklı olarak kaynaklardan faydalanılıp dipnot ve kaynak gösterimi yapılmaktadır.
- Aşamalar halinde yazılır. Her aşama birden fazla bölümden oluşur.
- Her aşamanın kendini tanımladığı bir sloganı vardır.
- Aşamalar neticeli, bölümler ise olay bitişlerine dayanır.
- Farklı diller, yazım türleri kullanılabilir.
- En ayırt edici özelliği, geçişleri sert olan farklı alemler ve olaylar arası durumlar olmasıdır. Bir Damlahatname'de 4 farklı yaşam, olay vs. olabilir. (Rüya, gerçek, ruh hali vb.)
- Olaylar geniş ve ayrıntılı anlatılır.
- Karakter ve olaylar fazladır.
- Zamansal olarak karma yapı hakimdir ama zaman belirtisi ve tasvirler ön plandadır.
- Romanlar gibi bir olay etrafında her şey geçmez. Bazen farklı olaylara da ayrıntılı değinilebilir.
- Söz sanatı özellikle kullanılır.
- Sonunda bir karar olsa da kesin sonuç olmayabilir.